Maura De Coster haalt subsidie binnen voor isotopen- en DNA onderzoek op de ‘Loden Lady’

In 2001 werd in het centrum van Nijmegen een uitzonderlijk Romeins graf ontdekt: een vrouw van middelbare leeftijd was in de decennia rond het jaar 300 begraven in een loden kist langs de toenmalige weg van Ulpia Noviomagus naar de nieuwe versterking rond het Valkhof. De vrouw kreeg al snel de tekenende bijnaam ‘Loden Lady’, en de spectaculaire vondst trok destijds veel aandacht. Fysisch antropoloog Liesbeth Smits onderzocht het botmateriaal minutieus en haar schedel onderging een CT-scan van het Radboud Universitair Medisch Centrum. Er werd een digitale gezichtsreconstructie van haar gemaakt op basis van de schedel en tijdens de tentoonstelling Nijmegen, oudste stad van Nederland in 2005 werd haar gezicht onthuld aan het publiek. In de publicatie bij de tentoonstelling kon alleen summier een beschrijving van deze bijzondere begraving worden gegeven. Hoewel zij inmiddels een vaste plek heeft veroverd in het stadsbeeld en geheugen van Nijmegen, is nog maar weinig over haar achtergrond bekend. De opgraving zelf, het archeologisch materiaal en de contextualisering van het graf, bleven onuitgewerkt. Wie was deze dame, en waar kwam ze vandaan? Behoorde zij tot de laatste bewoners van de Midden-Romeinse stad in het huidige Nijmegen-West of tot de vroegste ingezetenen van de Laat-Romeinse versterking op de Valkhofheuvel? En waarom lag haar kist zoveel dieper dan destijds gebruikelijk was?

Dankzij innovatieve technieken die inmiddels beschikbaar zijn binnen de archeologie kunnen we deze vragen nu beantwoorden: de combinatie van aDNA en Sr-O-C isotopen geven inzicht in de herkomst, mobiliteit en het dieet en tot op zekere hoogte uiterlijk (fenotype) van de vrouw; Pb isotopen vertellen over de oorsprong van het lood van de kist en daardoor inzicht in handelsstromen en netwerken; de analyse van de organische resten in de kist geven informatie over het dieet van de vrouw en aansluitend over eventuele veranderingen van smaak en eetgewoontes in de midden- tot laat Romeinse tijd en mogelijk ook over het seizoen van begraving alsook het directe landschap. 

Een samenwerkingsverband van archeologen en onderzoekers van het project Constructing the Limes (Maura De Coster en Saskia Stevens) en Bureau Archeologie en Bodemkwaliteit van de Gemeente Nijmegen (Joep Hendriks) slaat de handen ineen om deze dame haar volledige geschiedenis te vertellen, geactualiseerd aan de hand van al het beschikbare archeologisch materiaal en met behulp van innovatieve technieken. Dankzij een goedgekeurde subsidieaanvraag van de Stichting Nederlands Museum voor Anthropologie en Praehistorie (SNMAP) aan PhD-kandidaat Maura De Coster, als onderdeel van haar promotieonderzoek, is dit onderzoek nu mogelijk.

De Loden Lady biedt een unieke kans om de herkomst van deze vrouw te onderzoeken op één van de belangrijkste vindplaatsen langs de limes, Nijmegen. Het C-Limes project wordt uitgevoerd binnen een groot consortium van zowel wetenschappelijke als maatschappelijke partners, waarin de gemeente Nijmegen ook deelneemt. Deze samenwerking maakt dat de Loden Lady ook in deze bredere wetenschappelijke context met een team van experts zal worden bestudeerd en dat de resultaten tevens via de maatschappelijke partners snel voor een breed publiek beschikbaar zijn en gepubliceerd worden in een open access journal. C-Limes zorgt ondermeer voor het isotopenonderzoek op de Loden Lady om mobiliteit en dieet te onderzoeken. Binnen C-Limes werden er al ± 400 isotopen datapunten verzameld uit Romeins Nijmegen, die dus al een uitstekende context bieden voor de interpretatie van de Loden Lady (De Coster et al, in prep.).

De Gemeente Nijmegen gaat in het kader van uitwerking van oude opgravingen de ruim vijftig kratten met vondsten van de opgraving van de Loden Lady uitwerken, contextualiseren en, indien nodig, conserveren. De loden kist was deels al leeggeroofd, maar naast de lichamelijke resten, troffen de archeologen glazen flesjes aan, een spiegeltje, de restanten van een kistje, scherven van amforen, kleine fragmenten goud, restjes textiel en overblijfselen van organisch materiaal. Alles wijst erop dat deze dame van hoge afkomst was. Dit hernieuwde onderzoek van de gemeente zal de grafgiften verder duiden en meer inzichten opleveren over hoe uitzonderlijk deze waren.