PUG-collectie: van rariteitenkabinet tot waardevolle bron voor de wetenschap
Het is een bonte verzameling oudheden: de ruim 15000 objecten van het Provinciaal Utrechts Genootschap van Kunsten en Wetenschappen (PUG). De PUG-collectie komt uit alle perioden van de prehistorie tot de Late Middeleeuwen, maar er zijn vooral veel Romeinse vondsten. In het kader van onderzoeksproject Constructing the Limes worden de stukken nu niet alleen digitaal beschikbaar gemaakt, de meest opvallende worden vanaf 15 juni ook tentoongesteld in Castellum Hoge Woerd.
Belangrijk voor wetenschappelijk onderzoek naar grenzen van het Romeinse rijk
Het PUG is in 1773 opgericht en begon in 1841 met het verzamelen en beheren van ‘oudheden’. Deze verzameling, ook wel de PUG-collectie genoemd, groeide uit tot een belangrijke en befaamde collectie van archeologische vondsten.
Saskia Stevens is projectleider van Constructing de Limes. Ze vindt de PUG-collectie waardevol voor haar onderzoek: “Het PUG heeft een topcollectie als het gaat om voorwerpen uit Romeins Utrecht: Vechten, De Meern en Domplein.”
“Nu de collectie in het kader van Constructing the Limes digitaal ontsloten wordt met hulp van alle vrijwilligers, is deze ook toegankelijk voor onderzoek binnen ons project. Zo kunnen we meer inzicht krijgen in de aard en spreiding van bijvoorbeeld Romeins aardewerk en metalen voorwerpen in dit deel van het rijk.”
Vrijwilligers leggen vondsten digitaal vast
Voor Constructing the Limes helpt een groep van 23 vrijwilligers de collectie digitaal toegankelijk te maken in de online database van Portable Antiquities of the Netherlands (PAN). Het doel van PAN is om oudheidkundige vondsten te documenteren en online te publiceren, zodat de informatie over de vondsten en hun vindplaats beschikbaar is voor wetenschap, erfgoedonderzoek, musea en andere geïnteresseerden.
Het belang van archeologische vondsten archiveren is groot, vindt Vick Hermsen. Hij is PAN-coördinator bij Constructing de Limes. “Elke vondst is een puzzelstukje van ons archeologisch erfgoed. Bodemvondsten mét vindplaatsgegevens hebben een wetenschappelijke waarde. Daarom is het belangrijk om deze te documenteren en archiveren. Wanneer dit niet gedaan is en de vinder uit beeld is, dan gaat deze informatie verloren. Dat is eeuwig zonde.”
Expositie over de geschiedenis van archeologische vondsten
De wetenschap archeologie ontwikkelde zich vanaf de 19e eeuw. Sindsdien worden gevonden scherven, kannen en kledingspelden pas echt op waarde geschat als onderzoeksobject. Voor die tijd waren het vooral rijke families die de vondsten weliswaar netjes bewaarden, maar ook zonder enige historische context tentoonstelden.
De tentoonstelling in Castellum Hoge Woerd laat precies dat proces zien: de ontwikkeling van de PUG-collectie van rariteitenkabinet verzameld door deftige heren, naar een schat van vondsten voor de hedendaagse wetenschap. Sem van Horssen is RMA-student Ancient Medieval and Renaissance Studies en als onderzoeker betrokken bij het samenstellen van de tentoonstelling.
“We hopen met deze tentoonstelling het belang van zowel het PUG als genootschap, als haar collectie in de spotlight te zetten. Het materiaal dat ik het afgelopen jaar heb onderzocht is zo divers, dat biedt nog veel meer mogelijkheden.”
De expositie Van Vondst tot Verzameling over de PUG-collectie is van 15 juni tot 15 september te zien in Castellum Hoge Woerd. Klik hier voor meer informatie over de expositie.
Op woensdag- en vrijdagmiddagen (13:00-16:00) zijn vrijwilligers in het ArcheoLab van Castellum Hoge Woerd bezig met het registreren van de PUG-collectie in PAN. Wil je hier meer over weten? Neem dan contact op via limes@uu.nl.
* Dit bericht is geschreven door Universiteit Utrecht en verscheen eerder hier.